Aztertu orain arte ikasitakoa: Testa egin

2. Ariketa: Erantzun galdeketa honen galderak. Gainditzeko 8 galderetatik 6 ondo erantzun beharko dituzu. Egin dezakezu galdeketa behin eta berriro eta galdera desberdinak agertuko zaizkizu.

Aztertu orain arte ikasitakoa: Hutsuneak bete

Egin ariketa hauek ikasitakoa aztertzeko.
1. Ariketa: Bete itzazu hutsuneak behean agertzen diren hitzekin. Hitzen ondoan dagoen gezia sakatzen baduzu hitz gehiago agertuko dira.

presio atmosferikoa

Presio Atmosferikoa airea egiten duen presioa lurran da.
Airea hotz dagoenean, airea jaisten da, presioa handitzen eta egonkortasuna lortzen. Horrela antiziklon termiko bat sortzen da. Airea beroa dagoenean, handitzen da, presioa jeistea egiten eta ezegonkortasuna sortzen.
Presio Atmosferikoa ez da berdina altuera desberdinetan. Zona altuetan, adibidez Everest(8.848), presio gutxiago egiten du altuagoa doagoelako.

Zer da dentsitatea?

Fisikan dentsitate terminoak bolumen jakin batean dagoen masa kopuruari dagokio eta termino erlatibo zein absolututan erabili daiteke. Horrela kalkulatzen da:
Dentsitatea:masa/bolumena
Dentsitate erlatiboak sustantzia baten masa eta ur bolumen beraren masaren arteko erlazioa finkatzen du, dimentsiorik gabeko magnitude bat delarik.
Substantzia desberdinen bolumen berdinak pisatzen baditugu balantza batean, masak desberdinak direla ikusiko dugu.

Hala gertatzen da substantzia batzuk beste batzuk baino trinkoagoak direlako, hau da, lehen substantzia partikulak bigarrenak baino kohesionatuago daudelako. Propietate hau dentsitate magnitude fisikoaren bidez adierazten da.

Bere formula:

D=M/V
D: dentsitatea
M: masa

V: bolumena
Dentsitatea Kg/m3 neurtuko dugu, Masa: Kg-tan eta Bolumena: m3


Beste edozein magnitudea ateratzeko bakarrik despejatu behar da.
Adib: M=D*V

EBAZKETA:

Datuak: Klaseko dimentsioak 10m*10m*3m

Bolumena kalkulatzeko hiru datuak biderkatuko ditut:
100*100*3= 300Kg/m3
Airearen dentsitatea badakigunez (1,293Kg/m3)
Orain formularen datuak aldatuko ditut
D=M/V
M=D*V
M=1,293*300=389,3Kg

ATMOSFERA

ZER DA ATMOSFERA?
Atmosfera, gorputz batek inguratzen duen gas kapa da. Gasek gorputzen grabitateaz erakartzen dira eta hor beran mantentzen dita grabitatea nahikoa bada eta atmosferako tenperatura baxua bada. Planeta batzuk gasez osatuta daude, beraz atmosfera oso sakonak dituzte.

NOLAKOA DA ATMOSFERA?

GERUZAK
Lurraren atmosfera bost geruzetan banatzen da: troposfera, estratosfera, mesosfera, termosfera eta exosfera. Atmosferak ez du muga zehatzik,

TROPOSFERA
Lurrazaletik hurbilen dagoen geruza da. Geruza guztietatik meheena da. Atmosfera osoko masaren %75a dauka eta ia ur lurrun guztia.

ESTRATOSFERA
Bertan dago ozono-geruza. Behe-aldean tenperatura ia konstantea da, eta gorago handitu egiten da altuerarekin

MESOSFERA
Espaziotik datozen meteoritoak geruza horretan desegiten dira, izar iheskorrak sortuz.

EXOSFERA EDO METASFERA
Kanpoen dagoen geruza, 500. km-tik 10.000 km-raino heda daiteke. Atmosferako atomo eta molekulak espaziora alde egin dezakete. Gas arinenek,hidrogeno eta helioa gehien bat, eratzen dute geruza hau.

Zer da presio atmosferikoa?

Presio Atmosferikoa airea egiten duen presioa lurran da.

Atmosferak Lurran 1013,25 hektopaskalak (hPa) itsasoko mailan presio media dauka. Presioko neurriaren Sistema Internazionala Unitatezkoaz newton bider metro karratuko da (N/m·m) edo Paskala (pa). Presio Atmosferikoa Itsas mailan internasional unitateak 101325 N/m·m edo Pa da.

Airea hotz dagoenean, airea jaisten da, presioa handitzen eta egonkortasuna lortzen. Horrela antiziklon termiko bat sortzen da. Airea beroa dagoenean, handitzen da, presioa jeistea egiten eta ezegonkortasuna sortzen. Horrela ziklona edo borrazka termika sortzen da.

Aire hotza eta aire beroa ez dira nahasten bere dentsiteagatik, eta superfizean direnean, aire hotza butzatzen dio aire beroari presioa jeistea probokatzen eta ezegonkortasuna, kausak dinamikagatik. Ziklon edo borraska dinamika sortzen da. Zona hau, frente ezagutzen da. Aire hotza eta beroa altueran aurkitzen direnean, koonbergenzia dinamika jaisten dira, presioa handitzen eta egonkotasuna sortzen, eta tenperatura handitzen dira. Horrela antiziklon dinamiko bat sortzen da

Presio Atmosferikoa ez da berdina altuera desberdinetan. Zona altuetan, adibidez Everest(8.848), presio gutxiago egiten du altuagoa doagoelako Gorbea(1482) baino eta Lekeiton baino, kostaldean dago eta.

zer da dentsitatea?

Zer da dentsitatea?

DEFINIZIOA

Substantzia desberdinen bolumen berdinak pisatzen baditugu balantza batean, masak desberdinak direla ikusiko dugu.

Hala gertatzen da substantzia batzuk beste batzuk baino trinkoagoak direlako, hau da, lehen substantzia partikulak bigarrenak baino kohesionatuago daudelako. Propietate hau dentsitate magnitude fisikoaren bidez adierazten da.

Gorputz baten dentsitatea gorputzaren masaren eta bolumenaren arteko zatiketa da.

FORMULA

D=M/V
Dentsittatea berdin masa zati bolumena.

V=M/D
Bolumena berdin masa zati dentsitatea.
M=D*V

Masa berdin dentsitatea bider bolumena.

Dentsitatea: Kg/m³

Masa: Kg

Bolumena: m³

ARAZOA

Lehenengo boluemna kalkulatuko dut:

Gelako neurriak 10mx10mx3m biderkatuko ditut eta horrela bolumena izango dut.

10x10x3=300m³

Airearen dentsitatea badakigunez (1,293Kg/m³⁾

Horain datuak formulara pasatuko ditut:

D=M/V

M=D*V
M=1,293x300

M=389,3Kg

Hemen daukazue experimentu pagina bat:

http://concurso.cnice.mec.es/cnice2005/93_iniciacion_interactiva_materia/curso/materiales/indice.htm

zer da presio atmosferikoa?

PRESIO ATMOSFERIKOA

Definizioa: Atmosferaren edozein puntuan airea jarduten duen presioa da.

Presio atmosferikoaren kausa:  

-Airea hotza dagoenean, airea txikiagotzen da, horrela presioa handiagotzen da eta egonkortasuna eragiten du. Horren eraginez, antizikloi termiko bat sortzen da.

-Airea beroa dagoenean, airea handiagotzen da, horrela presioa handiagotzen da eta ezegonkortasuna eragiten du. Horren eraginez,

zikloi bat edo ekaitz termiko bat sortzen da.

Presio atmosferikoaren balioa:

-Atmosfera Lurran 1013.25 hektopaskal edo milibarreko batez besteko presioa dauka(itsas-mailan).

-Presio atmosferikoa (nazio arteko unitatetan) itsas mailan 101325N/m2koa da.

Lekeition, Gorbeiako gailurrean eta Everesteko gailurrean ez dago presio atmosferiko berbera. Eremu altuetan adibidez mendietan altitudea dagoelako eta Lekeitio nola ez dago eremu menditsuetan, itsas mailan baizik latitudea dago.

HEMISFERIOS DE MAGDEBURGO

http://www.muyinteresante.es/ique-son-los-hemisferios-de-magdeburgo

Hemisferioetan aire guztia kentzen dute "vacio bomba" bati esker eta aire gabe geratzen da barruan eta barruko indar bat sortzen da.
Aire gabe geratzean ezinezkoa egiten da bi hemisferioak separatzea, oso zaila denez.

Atmosfera

ZER DA ATMOSFERA?
Atmosfera astro batzuk inguratzen duen gasez osatutako geruza da. Merkuriok izan ezik Eguzki sistemako planeta guztiek bere atmosfera dute baita Eguzkiak ere, baina ez dituzte osagai berberak.

NOLAKOA DA LURRAREN ATMOSFERA?

GERUZAK
Lurraren atmosfera bost geruzetan banatzen da: troposfera, estratosfera, mesosfera, termosfera eta exosfera. Atmosferak ez du muga zehatzik, gainazaletik aldendu ahala bere dentsitatea jarraian jaisten baita. Askotan, atmosfera eta espazioaren arteko muga bezala Karman muga aipatzen da, 100 km-ko garaieran.

TROPOSFERA
Lurrazaletik hurbilen dagoen geruza troposfera da. Geruza guztietatik meheena da. Hala ere, atmosfera osoko masaren %75a dauka eta ia ur lurrun guztia. Itsas mailaren gainetik 7 km-ko altuerara heltzen da poloetan eta 17 km-ra ekuatorean, baina aire gehiena hasierako metroetan dago, eta fenomeno atmosferiko gehienak (hodeiak, haizea, euria …) tarte horretan gertatzen dira. Altitudea zenbat eta handiagoa izan, orduan eta oxigeno gutxiago dago (zailago da arnasa hartzea) eta orokorrean, tenperatura ere jaitsi egiten da, bataz beste 14 ºC-tik -50 ºC-ra.

ESTRATOSFERA
Estratosferatroposferaren gainetik 50 bat km-ko altueraraino hedatzen da. Bertan dago ozono-geruza. Behe-aldean tenperatura ia konstantea da, eta gorago handitu egiten da altuerarekin. Aurrekoa baino askoz egonkorragoa da.

MESOSFERA
50 eta 80-85 km artean dago. Tenperatura jaitsi egiten da igo ahala. Espaziotik datozen meteoritoak geruza horretan desegiten dira, izar iheskorrak sortuz.

TERMOSFERA
80-85 km-tik 640 km-raino hedatzen da, tenperatura igoz altuerarekin, energia altuko erradiazioaren xurgaketagatik oxigeno atomoen aldetik. Termosferan, Eguzkitik datozen gamma eta X izpiek ioi bihurtzen dituzte atmosferako atomoak, beraz, geruza hau osatzen duten gasak ionizatuta daude. Irrati-uhinak geruza horretan islatzen dira, eta komunikazio-sateliteak ere hor mugitzen dira.

IONOSFERA
Termosferaren barruan kokatua, erradiazioarengatik (batez ere eguzkitakoa) ionizatzen den atmosferaren zatia da.

EXOSFERA EDO METASFERA
Kanpoen dagoen geruza, 500. km-tik 10.000 km-raino heda daiteke. Atmosferako atomo eta molekulak espaziora alde egin dezakete. Gas arinenek,hidrogeno eta helioa gehien bat, eratzen dute geruza hau.

KONPOSIZIOA

Lehenengo 85 km–etan atmosferaren konposizioa konstantea eta homogeneoa da. Gas desberdin batzuetaz osaturik dago. Elementu nagusia nitrogenoa (N₂) da zonalde honetan eta bolumenean %78 okupatzen du. Bigarren osagaia oxigenoa (O₂) da (%20,9 bolumenean). Gainontzeko gasak proportzio gutxitan daude. Haien artean karbono dioxidoa (CO₂) %0,03 proportzioan. Gas honen kantitatea handitu da XX. mendean errekuntza industrialak direla eta. Proportzio gutxitan ere gas nobleak daude atmosferan. Gai multzo honetan argona (%0,93) sartzen da beste gas nobleekin batera (He, Ne, Kr eta Xe).

 Beste osagai batzuk proportzio aldakorrean agertzen dira. Haien artean ur-lurruna da garrantzitsua, batez ere ozeanoetako uren lurruntzetik datorrena. Azken gas honek kliman daukan garrantzia oso handia da, kondentsazio eta lurruntzearen prozesuari ezker hodeiak eta prezipitazioak eratzen baitira.

 30 eta 60 bitarteko altueran ozono kontzentrazio handi samarreko eremua dago, (ozono estratosferikoa). Geruza babesle honek izpi ultramore batzuk zurgatzen ditu lurrazalera hel daitezen ekidinez. Horrela, bizitzarako izpi kaltegarri hauek ez dira ailegatzen lurrazalera.

 Aipatu den moduan, atmosferan ur-likidoa (ur-lurrunetik kondentsazioz osaturik) dago. Hodeiak eta lainoak, berez, atmosferaren osagai likidoak dira.

 Substantzia solidoak ere badaude atmosferan. Denak tamaina txikikoak dira eta batzuk ikusezinak. Haien jatorria oso aldakorra da, batzuk prozesu naturaletatik datoz (sumendiak, lurzoruaren hautsa, mikroorganismoak, polenak, ozeanoen uraren gatzak) eta beste batzuk gizakiak sortutakoak dira (errekuntzen keak, industria batzuk sortutako hautsak).

Bideo honetan atmosfera zer den eta nolakoa den azaltzen da. Atmosferaren geruza baxuenei buruz hitz egiteko, hau da, troposferari eta estratosferari buruz hitz egiteko, hegazkin berezi baten hegaldia eta Joseph Kittingerrek 1960 abuztuan 31.333 m-tik egin zuen jauzia erakusten dira. Jauzi hori, joan den urrian gainditu zen, Felix Baumgartner 39.068 m-tik salto egin zuen eta. Bukatzeko goiko geruzak nolakoak diren azaltzen dute.

Magdeburgoko Hemisferioak

http://www.profisica.cl/fisica-en-lo-cotidiano/fisica-bien-condimentada/120-los-hemisferios-de-magdeburgo.html

Hemisferioetako aire guztia kentzean barruan huts pompa bat sortzen da eta hemisferioei barrurako indar bat egiten dute.

magdeburgoko hemisferioak

http://www.profisica.cl/fisica-en-lo-cotidiano/fisica-bien-condimentada/120-los-hemisferios-de-magdeburgo.html
http://youtu.be/YFHPtmxqMWw
Hemisferioetako aire guztia kentzean barruan huts pompa bat sortzen da eta hemisferioei barrurako indar bat egiten dute.

TAKOIEN ETA TAKEEN PRESIOA KALEAN.

-Posible al da emakume baten takoiek tanke batek baino presio handiagoa eragitea kalean?

Emakume baten takoiek tanke bat baino presio handiagoa egiten dute kalean. Tankea presio gutxiago egiten du gainazal handiago daukalako, eta takoiek presio gehiago egiten dute gainazal txikiagoa daukatelako. 

Gorputz batek zenbat eta gainazal handiagoa izan, presio gutxiago dauka, eta zenbat eta gainazal txikiagoa izan, presio handiagoa dauka.